در حالی که در تمامی دنیا از آثار تاریخی به عنوان هویت فرهنگی یاد می شود در استان مازندران شاهد تخریب این آثار هستیم بگونه ای که فقط نامی از آن باقی مانده است. به تعدادی از آثار می پردازیم.
غار هوتو
غار کمربند و هوتو بهشهر از معروفترين غارها با شهره جهاني در مازندران است که زيستگاه انسانهاي نخستين پارينهسنگي، ميانه سنگي و نوسنگي بوده است و اين غار در قسمت غربي شهرستان بهشهر و در حاشيه شرقي روستاي شهيدآباد واقعشده است که داراي 10 متر طول و 4 متر عرض بوده و از کف تا سقف پنجمتر ارتفاع دارد.
سالهاست که حريم تعيينشده اين غار تاريخي نقض ميشود و ميلهاي بتني آن جمعآوري ميشود، قرار بود اين غار به موزه بينالمللي تبديل شود اما بهراحتي در حال تخريب و تبديل به اتاقکهاي چايخوري است.
بازديدهاي ميداني از غار هوتو نشان ميدهد که درختهاي کهنسال انار غار تاريخي اشرف که بر بالاي غار هوتو و دربند وجود داشت، رشته کن شده است.
خانه خليليان بابل
خانه ميراثي خليليان بابل از ديگر بناهاي تاريخي و ارزشمند مازندران بود که در روزهاي تعطيل بهآساني از صفحه تاريخ حذف و به تلي از خاکستر تبديلشده است. سيزدهبدر 95 درحاليکه ايرانيان روز طبيعت را جشن ميگرفتند، مرگ يک بناي تاريخي رقم خورد و خانه خليليان از روي زمين حذف شد ونحسي سيزده دامن اين بناي ارزشمند را گرفت. در حالي خانه ميراثي خليليان در بابل تخريبشده است که طبق ماده 558 قانون مجازات اسلامي «هرکس به تمام يا قسمتي از ابنيه، اماکن، محوطهها و مجموعههاي فرهنگي ـ تاريخي يا مذهبي که در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است، يا تزيينات، ملحقات، تأسيسات، اشيا و لوازم و خطوط و نقوش منصوب يا موجود در اماکن مذکور، که مستقلاً نيز واجد حيثيت فرهنگي، تاريخي يا مذهبي باشد، خرابي وارد آورد علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از يک الي 10 سال محکوم ميشود. تخريب بناهاي تاريخي در بابل در روزهاي تعطيل مسبوق باسابقه است و ديماه سال 1390 نيز شهرداري اين شهر در يک روز تعطيل به تخريب حمام قديمي ميرزا يوسف و تبديل آن به پارکينگ اقدام کرد و تخريب حمام ميرزا يوسف بابل در روز جمعه، جادهسازي در زير پل محمدحسن خان بابل از ديگر ظلم رفته بر ميراث تاريخي مازندران است.
برج رسکت
برج هزارساله رسکت يکي از بناهاي تاريخي مازندران است که در طي مراحل مرمت متحمل آسيبهايي و بدون حفاظت و نگهداري رها ميشود و ديري نخواهد پاييد که در سايه بيتوجهي از برج خاطره آميز به خاطرهها پيوندد.
اين بنا در مجاورت روستاي رسکت در بخش دودانگه ساري قرار دارد و با آجر ساختهشده است. تزئينات آن شامل مقرنسکاري دو کتيبه آجري به خط کو في و پهلوي ساساني است. احتمالاً مقبره يکي از شهرياران آل باوند بوده و مربوط به قرن نجم هجري قمري است. وجود خط پهلوي در اين بنا به اين دليل است که خط رايج در مازندران تا قرنها پس از حمله اعراب به ايران همچنان خط پهلوي بود.
بزرگترين طاق طبيعي جهان
قلعه اسپهبد خورشيد مازندران بهعنوان بزرگترين طاق طبيعي جهان به دليل عدم تعيين حريم و برداشت بيرويه شن و ماسه در حال تخريب است. دژ اسپهبد خورشيد معروف به تخت جمشيد مازندران، به دليل برگزاري ميدان تير در اين محوطه تاريخي در معرض تهديد است، اين در حالي است که بر اساس مصوبه کارگروه گردشگري استان مازندران در 24 آبان سال گذشته ميدان تير واقع در پاييندست غار – دژ اسپهبد خورشيد بايد به مکان ديگري منتقل ميشد.هزار و 800 متري جاده دوآب – خطير کوه و در دل کوه لامپ کمر، غاري رخ مينماياند که بهشتي براي غار نشناسان و پژوهشگران تاريخي است تا با کاوشهايشان، لايههاي رازگونه تاريخ ايران را بازشناسند. اين غار طبيعي و باستاني نيز همانند ديگر آثار تاريخي از گزند حفاران غيرمجاز مصون نمانده و زخمهاي ناشي از حفاري بر پيکرهاش هويداست.
آسيبهاي وارده، زير حريم درجهيک اثر و محل مسکوني ساکنين دژ بوده است که با غلطک براي احداث ميدان تير پادگان دوآب آن را صاف کردند.
چشمه سورت
سورت به اذعان طبيعت گردان و کارشناسان، اکسير حيات است و آبش از عمق زمين ميجوشد و بهعنوان زيباترين چشمه جهان به شمار ميرود.
چشمههاي باداب سورت در استان مازندران واقع است و اين چشمه طبيعي در سالهاي اخير به دليل بيمهريهاي صورت گرفته، دستخوش مشکلاتي شده است و براي رفع اين مشکلات، تا اطلاع ثانوي به روي طبيعت گردان بستهشده است. عدم حضور راهنماي گردشگري و نگهبان دائمي، فقدان امکانات و خدمات رفاهي و بهداشتي و زبالههاي رهاشده در محوطه است وپلههاي قرمز و زردرنگ کوچک و بزرگ اين چشمه که براثر رسوبات در طول سالها ايجادشده است در اثر راه رفتن، شنا کردن و حرکت ماشينها شکسته ميشود.
آثار و ابنيههاي تاريخي و ديني مازندران در کنار حفظ فرهنگ و فولکلور ميتواند ما را بهعنوان يکي از قطبهاي گردشگري فرهنگي در جهان تبديل کند و براي رسيدن به اين جايگاه بايد از تمام ظرفيتهاي علمي و هنري استفاده و از تخريب آنان جلوگيري کرد. دو هزار و 500 اثر تاريخي و طبيعي در مازندران وجود دارد که تنها 700 اثر ثبت ملي و معنوي شده است.