این روزها تب داغ شبکه های مجازی جامعه ی مهندسین را فرا گرفته است. همه روزه شاهد این موضوع هستیم که گروه های فراوانی شکل گرفته و بحثهای مهندسی و حرفه ای و صنفی بصورت آنلاین، پرترافیک تر و همراه تر از آنچه گذشته در فضای مجازی مهندسی یا در فضاهای حقیقی وجود داشت اتفاق می افتد. بزرگ شدن جامعه ی مهندسی و ناتوانی سازمانها در برگزاری مجامع عمومی به معنی درست کلمه ی “عموم” و عدم فراهم شدن شرایط گفتگو و نقد در فرصت کوتاه مجامع و سخنران محور بودن مجامع باعث شده تا سازمانها و جوامع مهندسی مسیر یک طرفه ای را طی کرده و علیرغم تشکیل کمیسیونهای پیشنهادات و تلاش در جلب نظرات اعضاء در این راه ناکام باشند.
اما شبکه های مجازی تلفن همراه که به سرعت جای خود را در جامعه ی ایران باز کرده و دامنه ی وسیعی از تبادل اطلاعات اعم از ارسال تصویر و فیلم و خبر تا بحثهای سیاسی و اجتماعی و مطالب فکاهی و سرگرم کننده در آن وجود دارد هنوز نتوانسته به عنوان یک بستر حرفه ای زمینه ساز یک سازندگی صنفی باشد. هنوز در میانه ی بحثهای جدی صنفی ، یکی جک می فرستند، یکی راجع به خواص آبلیمو مطلبی می گذارد و یکی استیکری نامربوط ارسال می کند. ناگهان می بینی در گروهی عضو شده ای که هیچ سنخیتی با روحیاتت ندارد!
دریافت مطالب یا تصاویر نامربوط و بدون درخواست شما و ظاهر شدن آن در صفحه ی تلفن همراه باعث می شود صفحات را یکی یکی و با احتیاط باز کنی و گوشی خود را از دسترس دیگران دور نگه داری! اما در هر صورت گسترش افکار مثبت در جامعه، سازندگی و ایفای نقش رکن چهارم دموکراسی توسط این شبکه ها غیر قابل انکار است .
شبکه های مجازی که معذوریت حجب و حیای صحبت کردن در جمع و ملاحظات احتمالی را ندارد، به فضایی تبدیل شده که اعضاء به راحتی نظرات خود را بیان می کنند و امکان اظهار نظر راجع به یک تصمیم در سطوح بالای مدیریتی فراهم می شود. حتی فراتر از آن فکر میکنم قانون نظام مهندسی که یک قانون نو و مدرن است، در اصلاحیه ی خود باید دنیای مجازی را ببیند. شاید دیگر زمان آن گذشته که وکلایی را برای هیات مدیره انتخاب کنیم و تا چند سال آنها هر تصمیمی را مجاز باشند بجای ما بگیرند. شاید زمان آن رسیده که قانون نظام مهندسی به عنوان قانونی برای یک جامعه ی پیشرو، فضاهای مجازی را به عنوان یک فرصت در نسخه ی جدید خود بیاورد و حتی وزنی برای نظرات اعضاء و آرای آنها در تصمیمات بند به بند مصوبات هیات مدیره بیاورد چه بسا پس از یک بحث مجازی بین همه ی مهندسین راجع به یک موضوع، رای اکثریت هیات مدیره بر اساس نظر سنجی آنلاین اعضاء مصوب نشود!
دلسوزی یا بلوف !
انتخابات سازمان نظام مهندسی نزدیک است و ناخودآگاه صحیتهای اعضاء به تحلیل شرایط موجود صنفی، حرفه ای و مسائل مشابه کشیده می شود و در این میانه گاهی دیده می شود که برخی با عوام فریبی، گرفتن ژست های مدافع حقوق مهندسین، درج جملات مثبت کپی پیست شده یا بلوف های انتخاباتی سعی در جلب نظر افراد دارند در حالیکه کسانی که از نزدیک آنها را می شناسند، رفتار متفاوتی از آنها می بینند و هستند بسیار کسانی که حرفهای آنها از دل بر می آید بر دل می نشیند و عملشان با گفتارشان یکی است . اما در هر حال آنچه که باید مورد توجه قرار گیرد این است که صرفا مواضع کاندیداها را نباید به «حرف» در فضاهای مجازی سنجید بلکه مهمتر از آن «عمل» است که باید سوابق افراد در دنیای وا قعی مورد بررسی گرفته و ملاک اصلی تصمیم گیری شوند .
کنترل زد نداریم !
نکته ی بسیار مهمی که در جریان بحثهای صنفی یا مرتبط به انتخابات دیده می شود این است که گاهی در این گرد و خاک بپا شده در بحثهای دنیای مجازی همه چیز را مجازی می پنداریم، غافل از آنکه راجع به افراد حقیقی صحبت می کنیم و افرادی حقیقی در آنسوی نوشته ها قرار دارند و این گفتگوها با بازی های کامپیوتری فرق دارند، در اینجا نه می توانیم حرفی را که زده ایم پس بگیریم و اصلاحا “کنترل زد” کنیم نه می توانیم با پاک کردن کل محتوا، صورت مساله را پاک کنیم. بسیاری مواقع پیش آمده که بحثها و جدلهای دنیای مجازی بالا گرفته و تنشهایی را بعد از آن بین افراد موجب شده . یا اینکه با آبروی افراد بازی شده یا به راحتی موضوعی به کسی نسبت داده شده که روح او هم از آن بی خبر است.
مدرک کیلویی چند ؟!
از روزی که شبکه های مجازی پا گرفت، به همراه آن دنیای جدیدی در بازاریابی باز شد و بازاریابی شبکه ای در دنیای مجازی ارزانتر ، سریعتر و کارآمد تر از تبلیغات سنتی به میدان آمد . حسن خیلی خوبی که این بازاریابی ها دارد این است که سطح آگاهی از بازار فنی، تولیدات و فناوری روز در بین کاربران بالا می رود. بخصوص دعوت به همکاری ها برای حضور مهندسین در پروژه های عمرانی و ایجاد اشتغال برای افراد حرفه مند واقعا ستوددنی ست. اما موضوعی که در این بین نخ نما شده است، آگهی های خرید مدرک در گروههای مهندسی است. شماره تلفنهای زیادی در این شبکه ها برای خرید مدرک از اخذ رتبه در شرکتهای پیمانکاری گرفته تا تاسیس یا گسترش شرکتهای طرح، نظارت و اجرا به چشم می خورد . نکته ی قابل توجه در این تبلیغات وجود عباراتی مانند «خرید مدرک»، «پرداختی بالا»، «مهندسین بازنشسته»، « بدون مشکلات حقوقی»، «بهترین پرداختی»، برای عضویت در هیات مدیره و … است و جالبتر از آن اینکه اگر با یکی از این شماره ها تماس بگیرید به شما خواهند گفت که در حین قرارداد از شما تعهد خواهند گرفت که حق هیچگونه دخالتی در اداره شرکت یا سود و زیان آن نخواهید داشت پیشاپیش صورتجلسات مجامع عمومی و … از شما امضا گرفته می شود و در مقابل ماه به ماه مبلغی به حساب شما واریز می شود. این یعنی اینکه یک مهندس تمامی زحماتی را که برای اخذ مدرکش کشیده تمام تلاشهایی که برای حرفه ی خود داشته و در یک کلام «مهندسی به عنوان یک تفکر سازنده و عملگرا» با یک قرارداد فروخته می شود به یه یک شرکت و کمی بیشتر در این آگهی ها خیره شوید پایان غم انگیز یک آرزوی کودکی را در بزرگسالی می بینید. مهندس شدن !
حالا چه چیزی باعث این اتفاقات می شود جای بحث دارد. مشکلات اقتصادی، مشکلات قانون و آیین نامه ها که بجای حضور افراد حقیقی در پروژه ها حضور شرکتها رنگ گرفته است و چه بسا شرکتی با استخدام اینچنینی صدها مهندس صلاحیت ! قدرت ! و ظرفیتی بیشتر از مهندسین مجرب و کارآموخته و حرفه مند دارند.
نکته ی پایانی
اما با فرهنگ غنی اجتماعی، حرفه ای مهندسین، از زمان و مکان دور نیست که با درایت مهندسین، اشکالات گفته شده دراین رنگ ببازند و شبکه های اجتماعی مجازی با تبدیل شدن به به یک فرصت بی بدیل راهی را برای اصلاح جامعه ی مهندسی و رسیدن به تعالی باز کنند.